حجیت اجماع

تا کنون اجماع که در علم اصول فقه یکی از ادله اربعه به شمار می رفته شامل معنایی بوده که لا اجماع از آن فهمیده می شد؛ ولی استاد معظم حضرت آیت الله محسن حسن زاده لیله کوهی دیدگاه دیگری از بحث اجماع دارند: اجماع یعنی عزم جمعی امت اعم از شیعه و سنی، بر مطابقت با دین داشتن یک نظر یا یک رویه است، مع ذلک مسائلی که مربوط به مذهب می شود، اجماع مذهب در آن کافی است.

خصوصیات اجماع:

1. اجماع کاشفیت نوعی دارد و کاشفیت شخصی لازم نیست.

2. اگر دلیل محکم (در نهایت قطعیت) باشد، می تواند اجماع را بر هم زند. مثل اجماع بر نجاست آب چاه.

3. همان طور که عقل در برخی موارد کاشف از حکم خداست، اجماع نیز چنین است، یعنی لازم نیست که حتما کاشف از قول معصوم (علیهم السلام) باشد.

4. اجماع از حجج محسوب می شود، و در فرض عدم تنافی، حجیت فعلی خواهد داشت.

5. اجماع مثل شهرت بلکه بالاتر از آن هم قرینیت دارد.

6. اجماع منقول اگر از ثقه نقل شده باشد مثل محصل است.

ادله اجماع:

1. قرآن: وَمَن یُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِن بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُ الْهُدَى وَیَتَّبِعْ غَیْرَ سَبِیلِ الْمُؤْمِنِینَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءتْ مَصِیرًا (نساء 115)

2. روایت: روایاتی که می گویند اگر اختلاف کردید، بر ما رد (رجوع) کنید؛ یعنی اگر اختلاف نکردید رجوع لازم نیست.

3. عقل:بنای عقلا نیز اعتماد بر این اجماع است.